Het Profumo schandaal
In 1963 ontstond in Groot-Brittannië een ongekend groot schandaal. Het ging om seks, politiek en spionage. De Britse minister van defensie Profumo bleek seksuele relaties te hebben gehad met de callgirl Christine Keeler, die tegelijkertijd het bed deelde met de Russische diplomaat Ivanov. Het schandaal zou grote consequenties hebben voor de Britse politiek.
Zaterdag 8 juli 1961 was een zeer hete zomerdag. John Dennis Profumo bezocht samen met zijn vrouw, de actrice Valerie Hobson, een feest op het landgoed Clivenden van zijn vriend Lord Astor. Bij het zwembad zagen zij Christine Keeler naakt uit het water komen. Christine Keeler was op uitnodiging van haar vriend en beschermer Dr. Stephen Ward op het feest aanwezig. Een week later speelden Profumo en de Sovjet assistent marine attaché samen met Christine Keeler in het zwembad. Drie weken later hadden 46 jarige Profumo en 19 jarige Christine Keeler een seksrelatie
John Dennis Profumo
De 19-jarige Christine Keeler woonde samen met de society orthopedist Dr. Stephen Ward. Naast de behandeling van de beenderen van de conservatieve elite selecteerde Ward jonge vrouwen uit het Londense nachtclubcircuit en leidde ze op tot callgirls voor zijn rijke patiënten en voor internationale functionarissen. De Britse contraspionagedienst MI5 liet de activiteiten van Ward toe in ruil voor informatie over zijn contacten. Christine Keeler had gewerkt als naaktdanseres in een nachtclub. Zij was emotioneel sterk afhankelijk van Ward, maar zij had geen liefdesrelatie met hem. Ward zorgde voor de klanten en Christine Keeler en andere callgirls, waaronder Many Rice-Davies, bevredigden de behoeften.
Een van de relaties van Ward was de sovjet assistent marine attaché Eugene Ivanov. Volgens MI5 was hij een kapitein in de in de sovjet inlichtingendienst GRU. MI5 vroeg Ward pogingen te ondernemen om Ivanov over te laten lopen.
Ward bedolf Ivanov onder westerse luxe en gewillige vrouwen, waaronder Christine Keeler. Ivanov was echter een overtuigd communist en informeerde Moskou over de pogingen van Ward. Ivanov werd opgedragen via Ward informatie te verzamelen over de Britse elite. Hij ontdekte dat Christine Keeler een relatie had met Profumo de minister van Defensie. Christine Keeler zou in bed de minister moeten vragen over de levering van kernwapens aan de Duitse luchtmacht. Het is niet bekend of zij dit gedaan heeft.
Christine Keeler
MI5 raakte op de hoogte van de pogingen van Ivanov informatie te verzamelen en besloot Profumo te informeren over de achtergronden van Christine Keeler. Merkwaardig is dat MI5 de Britse regering niet op de hoogte stelde van de kwetsbare positie waarin Profumo verzeild was geraakt. Deze nalatigheid zou de Britse regering later in grote problemen brengen.
Profumo beëindigde de relatie met Christine Keeler door haar een brief te schrijven met de aanhef "Darling". Er was nu tastbaar bewijs voor zijn buitenechtelijke relatie.
Intussen deden binnen de conservatieve establishment wel geruchten de ronde over het gedrag van Profumo, maar niemand deed daar wat mee. Het bleef een hele tijd stil rond zijn buitenechtelijke relatie. Meer dan een jaar later kreeg een Labour parlementslid een geheimzinnig telefoontje dat suggereerde dat Profumo betrokken was bij spionage. Het is nooit duidelijk geworden wie het telefoontje heeft gepleegd, maar inlichtingendiensten veronderstelden de Sovjet geheime dienst er achter zat. De Sovjet Unie had er belang bij dat er een nieuw spionage schandaal zou ontstaan in Groot-Brittannië, waardoor het land opnieuw een onbetrouwbare partner zou blijken voor de Verenigde Staten. (De spionage schandalen rond Blake, de Portland groep en Vassal, allemaal sovjet spionnen in de Britse establishment lagen nog vers in het geheugen).Ivanov was in januari 1963 al teruggegaan naar Moskou.
Labour ging op zoek en al gauw kwam men terecht bij Christine Keeler die toegaf dat zij zowel de minnares van Profumo als Ivanov was geweest. Op 21 maart 1963 stelde Labour vragen aan de minister van Binnenlandse Zaken over het veiligheidsrisico van Profumo. Hij wist van niets en Profumo zelf ontkende dat hij een relatie had gehad met Christine Keeler. Profumo dreigde zelfs gerechtelijk stappen te ondernemen tegen iedereen die het tegenovergestelde zou beweren.
Door een toevallige gebeurtenis raakte de zaak rond Profumo in een stroomversnelling. Een drugsdealende ex-minnaar van Christine Keeler loste een paar schoten op het huis van Ward, omdat zij hem niet binnen wilde laten. De politie werd erbij gehaald en de media sprongen er boven op. Christine Keeler verkocht haar verhaal aan de kranten en zij overhandigde de afscheidsbrief die Profumo aan haar had gezonden. Het schandaal was nu compleet. Profumo keerde terug van vakantie en bood zijn ontslag aan.
Intussen was Ward gearresteerd als pooier en tijdens de behandeling van zijn zaak voor de rechtbank kwamen alle details over het losbandig leven van de conservatieve elite aan het licht. Heel Europa smulde van de verhalen. Ward pleegde zelfmoord op de laatste dag van het proces. Christine Keeler werd veroordeeld wegens meineed voor een ander feit en verdween achter de tralies. En Profumo? Zoals vaak met machthebbers die een scheve schaats hebben gereden, liep het ook hem goed af. Hij deed liefdadigheidswerk in de Londense East End en ontving in 1975 nota bene van Harold Wilson een van de hoogste Britse onderscheidingen.
Tijdens een heftig debat in het parlement op 17 juni 1963 moest minister president Macmillan toegeven dat de hele regering niets af wist van de gebeurtenissen rond Profumo. Men vond Macmillan onbekwaam en ook een beetje zielig. (Iedereen wist dat de vrouw van Macmillan dertig lang een minaar had, maar daar werd niet over gesproken.) Hij trad korte tijd daarna af en werd opgevolgd Sir Alec Douglas-Home, die volledig incompetent was. Het publiek dat geconfronteerd werd met de beginnende veranderingen van de jaren zestig vond dat de regering geen contact meer had met de realiteit.
Christine Keeler
Er werden vervroegde verkiezingen uitgeschreven en Labour won, na 13 jaar in de oppositie. Harold Wilson werd de nieuwe premier.
Het hoofd van MI5, Sir Roger Hollis ging met pensioen. Een gerespecteerd auteur van werken over spionage, Chapman Pincher, schreef in 1985 dat Sir Roger Hollis een sovjet mol was geweest. Een opvatting die trouwens al veel langer door velen werd gedeeld. De sovjets zouden via Hollis de affaire van Profumo hebben gebruikt om de Britse regering in grote verlegenheid te brengen. Mocht het verhaal waar zijn, dan zijn zij daar goed in geslaagd.
Profumo overleed in maart 2006 op 91-jarige leeftijd.
Harold Macmillan
